به نقل از «باشگاه خبرنگاران»

اهمیت روانشناسی تربیتی برای ارتقای آموزش و یادگیری

تاریخ انتشار: ۸ فروردین ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۴۱۱۶۵۵

روانشناسی تربیتی یکی از شاخه‌های مهم روانشناسی است که در مورد مسائل آموزشی و یادگیری تحقیق و بررسی می‌نماید. این روانشناسان در مورد شیوه‌های آموزش دادن به کودکان و تربیت معلمان تحقیق می‌کنند. 

روانشناسی تربیتی چیست؟

روانشناسی تربیتی به مطالعه روانشناختی یادگیری و آموزش در موقعیت‌های مختلف می‌پردازد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

این روانشناسی شامل روانشناسی تدریس و مطالعاتی در مورد روانشناسی اجتماعی در مدرسه است. هدف این روانشناسی، تحقیق در مورد نحوه یادگیری دانش آموزان و رشد آن‌ها است.

در نظام آموزش و پرورش، روانشناسان تربیتی با معلمان، دانش آموزان، مدیران و مربیان سر وکار دارند تا در مورد اینکه چگونه می‌توانند به افراد کمک کنند تا بهتر یاد بگیرند، تحقیق و بررسی نمایند. همچنین ایجاد برنامه‌هایی برای کمک به دانش آموزانی که مشکل درسی دارند و ابداع روش‌های جدید یادگیری از وظایف مهم در رشته روانشناسی تربیتی است.

کاربرد روانشناسی تربیتی

کاربرد این رشته از بدو تولد انسان آغاز می‌گردد، زیرا همواره در هر سنینی انسان نیاز به یادگیری دارد. بطور کلی این رشته در هر جایی که پای آموزش و یادگیری وسط باشد خود را نشان می‌دهد. روانشناسی تربیتی به سبب کمک به افزایش بهبود ظرفیت یادگیری انسان‌ها حائز اهمیت است.

از آنجایی که همه خانواده‌ها به داشتن فرزندانی سالم و توانا اهمیت می‌دهند و همچنین رشد و یادگیری کودکان در فضای مدرسه و جامعه بسیار مهم می‌باشد نقش روانشناسان تربیتی در آموزش و پرورش و خانواده‌ها بسیار پر رنگ و مهم است.

روانشناس تربیتی با هدف شناسایی نقاط قوت و ضعف کودکان و نوجوانان با آن‌ها کار می‌کند و با ارائه راهکار‌های کلیدی برای غلبه بر چالش‌ها و بهبود عملکرد بچه‌ها، به آن‌ها کمک می‌کند تا از حداکثر توانمندی‌های خود شان استفاده نمایند. آموزش‌هایی که توسط روانشناسان تربیتی به کودکان داده می‌شود فراتر از درس، کلاس و مدرسه است، زیرا به جنیه‌های دیگر زندگی روزمره آن‌ها مانند ایجاد انعطاف پذیری، داشتن اعتماد به نفس، بهره مندی از عزت نفس، مدیریت استرس و ... کمک می‌کند.

به طور خلاصه می توان گفت که روانشناسان تربیتی با کودکان کار می‌کنند تا در درجه اول متوجه شوند که کودکان چگونه اطلاعات را یاد می‌گیرند و آن‌ها را پردازش می‌کنند تا بتوانند روش‌هایی برای بهبود عملکرد کودکان ارائه دهند و در درجه بعدی با توجه به مسائل عاطفی، رفتاری، انگیزه و... نقش آن‌ها را در یادگیری کودکان مورد بررسی قرار می‌دهند.

وظیفه روانشناسان تربیتی چیست؟

هر شخص دارای ویژگی‌های منحصر به فردی است و این ویژگی‌ها در میزان یادگیری و انگیزه او در آموزش نقش مهمی ایفا می‌کند. در نتیجه توانایی‌ها و چالش‌هایی که افراد در یادگیری دارند با یکدیگر متفاوت است. نقش روانشناسات تربیتی در مدارس بررسی شیوه‌های آموزش معلمان و نحوه یادگیری دانش آموزن است، زیرا تخصص آن‌ها تحقیق در مورد یادگیری و آموزش می‌باشد. از جمله وظایف روانشناسان تربیتی عبارتند از:

• بررسی ناتوانی‌هایی مثل ADHD

• بررسی علت نارساخانی

• بررسی اختلالات گفتاری و شنوایی

• بررسی هر سطح از عقب ماندگی ذهنی

• درک هوش و خلاقیت کودکان

روانشناسان برای بررسی هوش و خلاقیت کودکان آزمون‌های هوش که معروف‌ترین آن‌ها تست WISC و Stanford-Binet است را بر روی کودکان انجام می‌دهند.

مراحل برنامه ریزی با روانشناسی تربیتی

مفاهیم اصلی در روانشناسی تربیتی، مبحث چگونگی یادگیری اطلاعات و مهارت‌ها توسط دانش آموزان و نحوه استفاده از آن‌ها در خارج از مدرسه می‌باشد. به طور کلی می‌توان مراحل برنامه ریزی توسط روانشناسی تربیتی را اینگونه بیان نمود:

۱. مرحله پیش از آموزش: این مرحله شامل بررسی اهداف تدریس، ویژگی‌های یادگیرندگان و شناخت رفتاری آن‌ها

۲. مرحله ضمن آموزش: شامل فعالیت‌هایی از قبیل فرایند یادگیری، بررسی روش تدریس موثر، ایجاد انگیزه، بررسی ویژگی‌های مربی

۳. مرحله پس از آموزش: این مرحله مهمترین بخش می‌باشد، زیرا به ارزشیابی و سنجش میزان موفقیت در عملکرد می‌پردازد. در مرحله پس از آموزش میزان یادگیری و کیفیت روش استفاده شده برای یادگیری مورد بررسی قرار می‌گیرد.

کاربرد روانشناسی تربیتی در آموزش

روانشناسی تربیتی از حوزه‌های متفاوتی تشکیل شده است و به موضوعات و سوالات متعددی در این حوزه‌ها پاسخگو می‌باشد. از جمله این حوزه‌ها عبارتند از:

• مسئله رشد و تکامل کودک

• نحوه یادگیری با بهترین روش

• مطالعه رفتار انسان‌ها

• تفاوت‌های فردی

• ماهیت شخصیت یک فرد
• نقش محیط در رشد و تربیت افراد

موضوعات ارائه شده در بالا نشان دهنده این است که روانشناسی تربیتی تا چه اندازه‌ای می‌تواند بر جامعه تاثیر گذار باشد. اما روانشناسی تربیتی دو هدف مهم آموزش و یادگیری را دنبال می‌کند. پس به طور کلی می‌توان نقش روانشناسی تربیتی را در پاسخ به دو سوال زیر جستجو نمود.

• چگونه دانش آموزان را آموزش دهیم که در یادگیری ماهر و موفق باشند.

• چگونه مربیانی آموزش دهیم که مسلط و تاثیر گذار بر دانش آموزان باشند.

برای تحقق بخشیدن به این دو مهم در گام نخست باید برنامه ریزی‌ها و آموزش‌هایی انجام شود تا بتوانیم به پرورش نیروی انسانی ماهر بپردازیم. یعنی باید برای رشد و شکوفایی توانمندی‌های دانش آموزان، مربیانی ماهر و مسلط پرورش دهیم تا آن‌ها بتوانند در امور آموزشی و تربیتی به بهترین صورت ایفای نقش بکنند.

موارد مهمی که در روانشناسی تربیتی به آن‌ها پرداخته می‌شود

۱. مربیان باید از تفاوت‌های فردی موجود بین یادگیرندگان (دانش آموزان) مطلع باشند. این آگاهی کمک می‌کند که آموزش اثر بخشی و کارآمدی داشته باشد.

۲. مربی باید آگاهی کامل از مراحل رشد کودک داشته باشد. تا دریابد کودک در هر مرحله چگونه می‌اندیشد و چه کار‌هایی می‌تواند انجام دهد. این امر کمک می‌کند تا به دانش آموز مطالب درسی را با توجه به سطح یادگیری او آموزش بدهند.

۳. مربیان باید به جنبه‌های شناختی افراد آگاهی داشته باشند، زیرا عواطف، انگیزه ها، باور‌ها و... بر روند یادگیری فرد تاثیرگذار است. این فرایند کمک می‌کند تا مربی دریابد چگونه می‌تواند کودک را برای یادگیری ترغیب نماید.

۴. مربیان باید به جنیه‌های رفتاری افراد آگاه باشند. هدف از روانشناسی تربیتی تغییر رفتار در فرد است و روانشناسان تربیتی بر این باور هستند که تمامی رفتار‌ها به وسیله شرطی سازی یاد گرفته می‌شوند؛ بنابراین مربیان با فراگیری اصول شرطی سازی می‌توانند رفتار افراد را اصلاح نمایند.

۵. مربی باید به فرایند یادگیری تسلط کامل داشته باشد. مربیان باید از نظریه ها، روش‌ها و راهبرد‌های مفید آموزشی، پیشرفت‌های تحصیلی و اختلالات یادگیری آگاهی داشته باشند و از آن‌ها در امور آموزشی استفاده نمایند.

۶. معلمان باید برای تدریس دارای طرح درسی باشند. یعنی باید برنامه‌های کلاسی کاملا مشخص باشد و مربی بداند در هر مرحله چه کاری باید انجام دهد.

۷. معلمان باید روش‌هایی برای ارزیابی میزان یادگیری دانش آموزان داشته باشند. تا بتوانند از میران پیشرفت و موفقیت آن‌ها آگاه شوند. روانشناسان تربیتی با استفاده از آزمون‌های درسی استاندارد علمی به اندازه گیری میزان پیشرفت دانش آموزان می‌پردازند.

اهمیت روانشناسی تربیتی

• به معلمان و مربیان می‌آموزد که فرآیند یادگیری چطور اتفاق میفتد.

• به معلم کمک می‌کند تا با پتانسیل خود برای تدریس و توانایی یادگیرنده‌ها آشنا شود.

• باعث می‌شود تا معلم روش یادگیری خود را بر اساس فراگیران تنظیم کند.

• مربی با روان شناسی تربیتی می‌آموزد که چطور توانایی‌های دانش آموزان را به سمت درست هدایت کند.

• به معلم کمک می‌کند تا شخصیت دانش آموز را پرورش دهد، زیرا هدف از کل فرایند آموزشی رشد شخصیت دانش آموز است.

• تدریس کنندگان را یاری می‌دهد تا بتوانند در دانش آموزان انگیزه یادگیری ایجاد کنند و توانایی‌های او را افزایش دهند

نقش روانشناسی تربیتی در فرآیند‌های مختلف

نقش روانشناسی تربیتی در یادگیرنده: روانشناسی تربیتی عوامل مختلفی مانند محیط خانه، گروه بندی اجتماعی، گروه همسن و سالان، احساسات وعواطف، بهداشت روانی و... را بررسی می‌کند. زیرا این عوامل تاثیر مستقیمی بر روی میزان یادگیری فرد دارد.

نقش روانشناسی تربیتی در فرآیند یادگیری: روانشناسی تربیتی در این فرایند به بررسی نحوه انتقال اطلاعات و دانش می‌پردازند و مشخص می‌کند که از چه روشی برای رسیدن به این هدف باید استفاده کرد.

نقش روانشناسی تربیتی در وضعیت یادگیری: در این بخش عواملی مانند محیط کلاس، میزان نظم و انظباط، وسایل کمک آموزشی و... که بر روی یادگیری اثر می‌گذارند مورد بررسی قرار می‌گیرند.

نقش روانشناسی تربیتی در توسعه برنامه درسی: روانشناسان تربیتی به توسعه دهندگان برنامه‌های درسی کمک می‌کنند تا بهترین محتوا‌ها را برای یادگیری بیشتر دانشآموزان تولید نمایند.

نقش روانشناسی تربیتی در تکنیک‌های ارزیابی: روانشناسی تربیتی به مربیان تکنیک‌های سنجش میزان انتقال اطلاعات و یادگیری دانش آموزان را یاد می‌دهند.

منبع: بیتوته

باشگاه خبرنگاران جوان وب‌گردی وبگردی

منبع: باشگاه خبرنگاران

کلیدواژه: روانشناسی تربیتی دانستنی های روانشناسی نقش روانشناسی تربیتی روانشناسی تربیتی میزان یادگیری یادگیری دانش دانش آموزان ویژگی ها روش ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.yjc.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «باشگاه خبرنگاران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۴۱۱۶۵۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

بررسی علت بازماندگی از تحصیل ۲۰ گویه در خوزستان

ایسنا/خوزستان سرپرست اداره‌کل آموزش و پرورش خوزستان با بیان اینکه رشد بیسوادی یکی از تبعات بازماندگی از تحصیل است، گفت: با انسداد مبادی بیسوادی و بازماندگی از تحصیل، بسیاری از مشکلات فرهنگی، اقتصادی و بهداشتی که ریشه در جهل و بیسوادی دارد، از بین می‌رود.

عبدالله حبیبی در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: برای تحقق مدیریت بازماندگی از تحصیل، برنامه انسداد مبادی بیسوادی با تاکید بر شناسایی، جذب، آموزش و نگهداشت کودکان بازمانده از تحصیل گروه سنی ۶ تا ۱۸ سال و تکمیل پوشش تحصیلی دانش‌آموزان این دوره با محوریت سامانه شهید محمودوند به منظور شناسایی چهره به چهره کودکان بازمانده از تحصیل، در دستور کار این استان خوزستان قرار گرفته است.

وی افزود: این سامانه ذیل سامانه سیدا، استقرار یافته و فرآیند اجرایی آن نیز طبق بخشنامه ضمیمه به دستورالعمل و راهنمای سامانه، برای اجرا به ادارات کل آموزش و پرورش ابلاغ شده است.

حبیبی بیان کرد: بر این اساس روند شناسایی بازماندگان از تحصیل توسط استان‌ها با تخصیص پیگیری‌کننده که غالبا فردی جهادی و از کارکنان رسمی آموزش‌ و پرورش است به هر یک از کودکان بازمانده از تحصیل آغاز می‌شود و فرد پیگیری‌کننده بر اساس آدرس و چک‌لیست پیش‌بینی‌شده، نسبت به شناسایی و تعیین وضعیت فعلی کودکان با استفاده از ظرفیت نیروهای محلی، اقدام می‌کند، به گونه‌ای که این عملکرد در سامانه و در سطوح مختلف توسط منطقه، استان و کشور قابل رصد است.

وی افزود: این سامانه وضعیت بازماندگان از تحصیل را در دو مولفه‌ فاقد پیگیری‌کننده و دارای پیگیری‌کننده اعم از شناسایی نشده، در حال پیگیری، در انتظار تایید و پیگیری شده و همچنین علت بازماندگی از تحصیل کودکان را در ۲۰ گویه به ‌منظور پایش و برنامه‌ریزی و اتخاذ تدابیر لازم، مورد بررسی قرار می‌دهد.

لزوم انسداد مبادی بیسوادی

سرپرست اداره‌کل آموزش و پرورش خوزستان با اشاره به پیگیری هدف برگرداندن بازماندگان از تحصیل به درس و تاثیرگذاری آن در جامعه گفت: مهم‎ترین رسالت آموزش و پرورش ابتدایی، افزایش عدالت آموزشی در دو محور کمی و کیفی است که با انسداد مبادی بیسوادی و پیشگیری از ترک تحصیل دانش‌آموزان و .... محقق می‌شود.

وی بیان کرد: طبعا با انسداد مبادی بی‌سوادی و بازماندگی از تحصیل، بسیاری از مشکلات فرهنگی، اقتصادی و بهداشتی که ریشه در جهل و بیسوادی دارد، از بین می‌رود.

حبیبی با اشاره به تبعات بازماندگی از تحصیل تصریح کرد: طبعا اگر کودک در سنی که لازم‌التعلیم است به مدرسه نرود، از فرصت یادگیری مسائل آموزشی و تربیتی در کنار گروه همسالان محروم می‌ماند و بیشتر در معرض خطراتی مانند بزهکاری، عدم رشد تربیتی و اخلاقی و ... قرار می‌گیرد و یکی از بزرگ ترین تبعات این مساله رشد بیسوادی است.

راهکارهایی برای کاهش آمار بازماندگان از تحصیل

وی بیان کرد: تشکیل کارگروه استانی و طراحی و برنامه‌ریزی برای شناسایی، جذب و نگهداشت کودکان لازم التعلیم بازمانده از تحصیل استان خوزستان، طرح موضوع در شورای آموزش و پرورش استان،‌ تشکیل کارگروه متناظر در ادارات آموزش و پرورش سطح استان و صدور ابلاغ برای اعضای کارگروه برخی از راهکارهای کاهش آمار بازماندگی از تحصیل هستند. استفاده از ظرفیت سایر نهادها برای جذب کودکان بازمانده و رفع علل بازماندگی از تحصیل، انعقاد قرارداد همکاری با سازمان بسیج دانش‌آموزی و برقرای ارتباط (تماس تلفنی و حضوری) با والدین کودکان بازمانده از تحصیل نیز از دیگر راهکارها در این خصوص است.

سرپرست اداره‌کل آموزش و پرورش خوزستان گفت: شناسایی موانع آموزشی و علل بازماندگی دانش‌آموزان طبق لیست ارسالی از سوی وزارت آموزش و پرورش، تسهیل شرایط ثبت‌نام و ایجاد قوانین لازم در انعطاف زمان و مکان و محتوای آموزشی و ارزشیابی تحصیلی، مشارکت در تعیین سازمان و نهاد مسئول برای پیگیری وضعیت هر یک از بازماندگان از تحصیل شناسایی‌شده بر اساس دلیل بازماندگی نیز در این خصوص باید پیگیری شود.

وی افزود: برگزاری جلسه با مدیران مدارس ابتدایی به صورت مجزا در نواحی و مناطق از سوی معاونت آموزش ابتدایی استان خوزستان با هدف انجام اقدامات لازم توسط مدیران مدارس برای پوشش حداکثری و جذب کودکان بازمانده به ویژه کودکان بازمانده از پایه اول، و تشکیل تیم‌های ارائه خدمات درمان و بهبود مشکلات یادگیری برای دانش‌آموزان جذب‌شده در طول سال تحصیلی با همکاری مراکز اختلالات یادگیری در استان نیز از دیگر راهکارها هستند.

حبیبی عنوان کرد: در ادامه روند پیشگیری از ترک تحصیل دانش‌آموزان، برگزاری کلاس‌های آموزش خانواده برای والدین کودکان جذب‌شده و فرهنگ‌سازی با هدف آگاهی از فواید ادامه تحصیل و اشتغال در آینده،‌ اجرای فعالیت‌های جبرانی و رفع نواقص یادگیری کودکان جذب‌شده با استفاده از ظرفیت دانشجومعلمان و معلمان داوطلب،‌ ارائه خدمات مشاوره‌ای سازشی و تحصیلی تخصصی به دانش‌آموزان و والدین آنان در هسته‌های مشاوره،‌ حمایت و اعطای هزینه کمک تحصیلی به دانش‌آموزان با توجه به علل بازماندگی از تحصیلی و تهیه و توزیع بسته‌های آموزشی بین دانش‌آموزانی که به دلیل عدم دسترسی به فضای مجازی از آموزش دور مانده‌اند،‌ پیگیری می‌شود.

وی افزود: انجام مشاوره تلفنی و حضوری با والدین دانش‌آموزان بازمانده  و معرفی مدارس برای ثبت‌نام،‌ هماهنگی با واحد امور بانوان اداره‌کل و ادارات آموزش و پرورش برای ارائه خدمات،‌ تهیه برنامه و کلیپ‌هایی برای آموزش و اطلاع‌رسانی به والدین در مورد جذب بازماندگان از تحصیل و پخش از طریق صدا و سیمای مرکز استان خوزستان و پیگیری اقدامات انجام‌شده در نواحی و مناطق برای جذب کودکان بازمانده از تحصیل نیز دیگر راهکارهای کاهش آمار بازماندگان از تحصیل هستند.

عوامل بازماندگی از تحصیل در خوزستان

وی گفت: ازدواج، فوت، مهاجرت به خارج یا داخل کشور، کوچ‌نشینی ویژه عشایر، اشتغال به کار کودک، نبود مدرسه یا دوری مدرسه، فقر مالی خانواده، بیماری صعب‌العلاج، شرایط استثنایی کودک مانند معلولیت شدید ذهنی و جسمی و ...، بدسرپرستی و بی‌سرپرستی کودک با عواملی مانند طلاق، اعتیاد و ... از عمده عوامل بازماندگی از تحصیل در خوزستان است.

حبیبی گفت: اشتباه بودن مشخصات سجلی، ضعیف بودن جثه کودک و صبر والدین برای تحصیل در سال‌های آینده، مشکلات فرهنگی و ممانعت اولیا از تحصیل، ترس از مدرسه و وابستگی به اولیا، کبر سن کودک، بیماری اولیا، مفقودی کودک، الزام قانونی مبنی بر عدم ارائه‌ خدمات، عدم تمایل کودک به مدرسه و نیاز به مشاوره و تحصیل در مراکز غیرمجاز و فاقد مجوز رسمی از دیگر علل بازماندگی از تحصیل در خوزستان هستند.

انتهای پیام